The Clyde, Glasgow, voor anker

De Abbekerk heeft haar lading gelost in Liverpool. Daarna vaart ze door naar Glasgow om voor anker te gaan in een van de beschutte baaien van The Clyde, in afwachting van de volgende reis. Hier worden ook de – na een reis van een half jaar – noodzakelijke reparaties uitgevoerd.

Bouwtekening van het na-oorlogse zusterschip MS Arendskerk

Als je het schip ziet liggen is het moeilijk je voor te stellen dat dit een van de modernste en snelste vrachtschepen ter wereld is. In twee jaar oorlogsvaart is weinig aandacht besteed aan het uiterlijk: het schip is geverfd in een camouflage patroon van diverse tinten grijs, maar inmiddels is ook roestbruin een behoorlijk overheersende kleur geworden. Toch is het schip nog geen drie jaar oud. Gebouwd in Danzig voor de Verenigde Nederlandse Scheepvaartmaatschappij (VNS) is de Abbekerk het tweede schip in een reeks van drie grote vrachtschepen bedoeld voor een vaart op Australië. In een tijd waarin de stoommachine en -turbine nog de meest gebruikte krachtbron is bij vrachtschepen, heeft de Abbekerk twee grote 10 cylinder Sulzer diesel motoren. Elke goed voor 11.000 PK en ze geven het schip een kruissnelheid van maar liefst 17 knopen (32 km/uur). Een snelheid die alleen door moderne passagiersschepen en oorlogsschepen wordt overtroffen. Tijdens proefvaarten in 1939 haalde de Abbekerk zelfs 22 knopen (40 km/uur). Ze heeft vijf grote ruimen voorzien van laadbomen en elektrische lieren. Daarnaast is er luxe accommodatie voor twaalf passagiers.

Niet alleen haar versleten uiterlijk valt op. Aan weerszijden naast de masten zijn sledes bevestigd met daarop reddingsvlotten die snel zijn te lanceren door een touw door te snijden. Ook opvallend: achterop het schip staat een kanon. Het stamt nog uit de Eerste Wereldoorlog en schiet granaten van 10 cm doorsnede af. Het idee is dat daarmee een boven water aanvallende U-boot kan worden gedwongen onder water te gaan. Daar is de snelheid van de onderzeeboot zo laag dat Abbekerk makkelijk kan ontsnappen.

Nadat Nederland capituleerde is het grootste deel van de Nederlandse Koopvaardijvloot gaan varen voor de geallieerde oorlogsinspanning. Zo ook Abbekerk. In de afgelopen twee jaar is het schip al twee keer door Duitse vliegtuigen beschoten en gebombardeerd. In Londen is ze in september 1940 tijdens de eerste nacht van de Blitz in de haven door vliegtuigbommen tot zinken gebracht. Ze is daarna gelicht, gerepareerd en is een half jaar later – april 1941 – weer in de vaart.

Adriaan Willem Kik (22)  kwam in de zomer van 1939 aan boord om enkele reizen ervaring op te doen als onderdeel van zijn opleiding tot machinist. Maar geen opleiding kan je voorbereiden op wat hij en de rest van de bemanning, de afgelopen twee jaar heeft meegemaakt:

Feit was, dat we totaal onvoorbereid en ongeoefend een taak kregen opgedragen waarvoor we nooit hadden geleerd en dat we moesten opboksen tegen een perfect ingewerkte tegenstander die elke seconde dat we op zee waren onverwachts kon toeslaan. En dat regelmatig deed. Het werken in de machinekamer, meters onder de waterlijn, terwijl er elk  moment een torpedo kon inslaan, was zenuwslopend. Ik weet in ieder geval wel dat we na afloop van onze wacht steeds weer doodmoe waren en onze gortdroge monden en kelen met grote slokken water weer vochtig maakten. Ass. machinist Adriaan Kik