800 mijl ten zuiden van Java: Geen ontsnappen mogelijk?

Er wordt nog steeds gesproken over de ellendige, ziekelijke angst die hen overweldigde op die nacht dat ook de maan nog helder scheen. Een blinde hysterie achtervolgde het schip. Er heerste een volledige chaos. Twee man probeerde zelfmoord te plegen. En tot overmaat van ramp werd het weer kouder en stak er wind op. Dit zorgde ervoor dat ze tijdens het slapen op het koude harde dek met alleen een deken, doorweekt raakte en verkilde tot op het bot.
‘They fought with what they had’ by Walter D. Edmonds

Nu elke vijandelijke eenheid op de hoogte was van hun positie konden ze weinig meer doen dan wachten tot de formatie bommenwerpers of een oorlogsschip zou opduiken of een torpedo van een onderzeeboot in het schip slaan. Het is eigenlijk onbegrijpelijk dat er de volgende morgen niets was gebeurd. Mogelijke zochten ze de Jappen op de verkeerde plek omdat Abbekerk een radicale koerswijziging had gemaakt of misschien hadden ze eenvoudigweg haar snelheid verkeerd ingeschat. Mogelijk waren er torpedo’s afgevuurd maar hadden die doel gemist. Het zal nooit duidelijk worden.

Toen de zon opkwam kliefde onze boeg nog steeds op volle kracht door de golven. Dit en de wetenschap dat we inmiddels een een behoorlijk wat zeemijlen verder waren gaf ons nieuwe hoop. Maar er was geen zekerheid want we ontvingen steeds regelmatig S.O.S. signalen van schepen in de buurt.
Adriaan Kik, ass. engineer on Abbekerk

Het leven aan boord van het volle schip kwam langzaam in een routine terecht. De lange rijen voor het eten en voor de latrines (en zelfs zout water douches) vulde het grootste deel van de tijd.

“Mealtime on the Abbekerk” (source: ’19th Bombardment Association’)

Behoorlijk weer, stevige tegenwind, een vrij ruwe zee. We gingen twee keer per dag in de ij staan voor eten: om 08:30 uur en om 15:30 uur. Ontbijt bestond meestal uit roerei (van eipoeder), stukjes corned beef en koffie. En gangbaar diner bestond uit bonen, aardappels en crackers. Drinkwater was gerantsoeneerd tot drie keer per dag. Er werd weinig geklaagd en niemand had zich al ziek gemeld. Zelfs geen zeeziekte! Er werden die dag geen schepen of vliegtuigen gezien. Tegen de avond werd de zee steeds ruwer met grote golven.
Corporal Bill Heath, HQ Far East Air Force

Er mocht na zonsondergang niet gerookt worden aan dek. Het aval werd verzameld en pas na zonsondergang overboord gezet om te voorkomen dat het onze positie aan de vijand zou kunnen verraden. Terwijl ik zo aan dek lag die nacht kon ik mooi eens het schip verkennen. Kijkend naar de achterkant lagen zo’n 500 Australiërs op het dek. Je kon nergens anders heen. Het hele schip was bezaaid met allerlei spullen en er werd gezegd dat er .50 munitie en bommen deel uit maakten van de vracht. Als ik naar voren keek kon ik het open ruim zien dat was omgebouwd zodat er Nederlandse en Javaanse vluchtelingen konden verblijven.
Flight surgeon Captain James E. Crane, Far East Air Force

Oscar M Rudie (21), gewond geraakt op de USS MArblehead werd geëvacueerd op Abbekerk (Source: USS Marblehead website)

Er waren een behoorlijk aantal gewonden aan boord en sommigen waren er ernstig aan toe. Veelal Piloten en zeelui van Amerikaanse oorlogsschepen. De weinige hutten aan boord waren toebedeeld aan de ernstig gewonden en ook gaven sommige bemanningsleden hun hutten op voor gewonden.

Enkele van de gwonden waren van de Amerikaanse kruisers USS Houston en USS Marblehead, slachtoffers van eerdere zeeslagen met de Japanners. Ik ging ze opzoeken en één van de gewonde matrozen was niet blij met zijn reddingsvest. De zijne was een oude met blokken kurk erin genaaid om te blijven drijven. Het gevaar van die dingen was dat als je van grote hoogte in het water sprong en je niet heel stevig je handen op het kurk hield je de kans liep dat je je nek brak. I had medelijden met hem, hij had ernstige brandwonden, en daarom ruilde ik mijn moderne gevulde zwemvest met het zijne.
Al de tijd dat we onderweg waren gaf ik boterhammen aan ieder die erom vroeg. Er werd me geld geboden maar dat heb ik nooit aangenomen.
Bernard Finn, 17 y/o messboy on Abbekerk

The crew of the Shell Tanker Augustina were machinegunned in the lifeboats after they scuttled their own ship. There was 1 survivor.
(Picture: http://www.helderline.nl)

Losses (merchant ships only):

1 maart
Augustina  (Dutch): The tanker was scuttled to prevent capture by Harukaze ( Imperial Japanese Navy). Harukaze machine gunned the survivors in their lifeboats killing 39.
Le Maire  (Dutch): The cargo ship was torpedoed and sunk in the Indian Ocean by submarine I-2. No survivors.
Modjokerto  (Dutch): The cargo ship was sunk by Chikuma ( Imperial Japanese Navy) south of Christmas Island in the Indian Ocean. Forty-two crewmen killed and 25 survivors later executed in a P.O.W. camp.
Parigi  (Dutch): The cargo ship was sunk by submarine I-2 ( Imperial Japanese Navy). 18 survivors rescued by dutch submarine K XI and 8 by HMAS Yarra. 9 killed.
USS Pecos  (US): The tanker was bombed and sunk in the Indian Ocean off Christmas Island by Aichi D3A aircraft from aircraft carrier Sōryū. Pecos was carrying survivors from USS Langley. Over 90 of the crew were killed. There were 232 survivors.
Rooseboom  (Dutch): The cargo ship was torpedoed and sunk by submarine I-59  west of Sumatra in the Indian Ocean. About 500 passengers and crew killed. Two survivors were rescued by Palopo on March 11.
Siaoe  (Dutch): The cargo ship was sunk by IJN warships near Bojonegoro, Java.
Tomohon  (Dutch): The cargo ship was sunk by Arashi and Nowaki 230 miles south of Tjilatjap in the Indian Ocean. 29 killed.
Toradja  (Dutch): The passenger/cargo ship was sunk by Arashi and Nowaki  250 miles south of Tjilatjap in the Indian Ocean. 11 crewmen killed.
Sigli (Dutch): damaged by planes and later boarded and taken by a Japanese Destroyer

Source: 
- https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_shipwrecks_in_February_1942
- "De Nederlandse Koopvaardij in de Tweede Wereldoorlog" by L.L. von Münching