Colombo: (niet zo) onopvallende aankomst

16 April 1942. De Abbekerk nadert Ceylon en heeft inmiddels genoeg radiosignalen opgepikt om te weten dat de Japanners flink hebben huisgehouden en het niet onwaarschijnlijk is dat er nog vijandelijke eenheden in de buurt zijn. Iedereen is in de hoogste staat van paraatheid. Met nog enkele dagen te varen tot Colombo verschijnt een stip aan de horizon en al snel komt een vliegtuig dichterbij. Het vliegt recht op het schip af en het is onmogelijk te zien of het een Engels of Japans vliegtuig is. Maar een Engels vliegtuig hoort – volgens protocol – eerst een ruime cirkel om het schip heen vliegen zodat zijn herkenningstekens aan de zijkant herkenbaar zijn. Of een herkennings vuurpijl af te schieten. Hij doet geen van beide.

We zagen dat het vrijwel zeker een Swordfish was. Dat waren Engelse torpedovliegtuigen, die waren heel langzaam, dat wisten we wel. Maar ja, die Jappen hadden veel vliegtuigen buitgemaakt overal en dus wisten we niet zeker of het echt een Engelsman was. En hij bleef recht op ons afvliegen. Gevolg was dat we op een gegeven moment het vuur hebben geopend en hij daarna is afgedropen.
Derde Stuurman Jacob Visser.

A 20 mm Oerlikon.
(Source: Wikipedia)

Een ieder wilde eigenlijk maar één ding, naar beneden met dat rotding. Toen het toestel zo dichtbij kwam dat het misschien wel geraakt kon worden, gaf de kapitein order om te schieten.
Triggerhappy als de schutters waren, lieten zij zich dat geen twee maal zeggen. Nadat ze ieder bijna een volledige trommel hadden leeggeschoten, draaide het vliegtuig om en verdween uit ons gezichtsveld. Echter niet nadat we allemaal gezien hadden dat het een Engels toestel was!! Uit het feit dat het nog steeds vloog, konden we opmaken dat we goed mis geschoten hadden.
Ass. machinist Adriaan Kik

Ik herinner me dat er een klein vliegtuig aan kwam vliegen en we schoten erop met lichtspoorkogels waarvan we konden zien dat ze het vliegtuig misten. Het vliegtuig draaide om en verdween. Ik hoorde later dat het een Brits toestel was dat ons niet de juiste signalen had gegeven.
Nigel Wooldridge, passagier, 10 jaar

Het vliegtuig, ondanks dat het langzaam en in een rechte lijn vloog lijkt niet geraakt. En dat is natuurlijk niet heel vreemd. Abbekerk is geen oorlogsschip en de meeste schutters ook geen getrainde militairen. Daarnaast zijn twee Lewis machinegeweren en twee Oerlikons nauwelijks serieuze afweer te noemen. Ook hebben de machinegeweren maar beperkt vrij schootsveld door de aanwezigheid van de opbouw, schoorsteen, masten en alle daartussen gespannen touwen en draden. Bij de vorige aanval, ten Zuiden van Tjilatjap, was het schip zelf een aantal keren geraakt door eigen vuur, maar dat lijkt nu niet gebeurd. Met dat het vliegtuig aan de horizon verdwijnt, keert de rust terug..

De stilte na al dat schieten was enorm. Des te beter was de stem te horen van de uitkijk in het kraaiennest (bovenin de mast) die, in de meest godslasterlijke woorden, het zooitje op de brug uitschold voor rotte vis omdat ze hem allen naar het leven hadden gestaan bij de beschieting van het vliegtuig. Hij kreeg stante pede het bevel om naar beneden te komen. Dat was nu ook weer niet zo gemakkelijk want hij trilde over zijn hele lichaam. Op de brug gekomen maakte de kapitein zijn excuses, overhandigde hem een fles jenever, en gaf hem verder voor de rest van de dag vrij.
Ass. machinist Adriaan Kik

Colombo harbour 1942
(Source: Australian War Memorial)

Anderhalve dag later nadert Abbekerk, midden in de nacht de haven van Colombo en gaat het bijna heel erg mis. Om de haven te beschermen tegen onderzeeboten en torpedo’s liggen voor de ingang anti-torpedonetten aan drijvers. Voor schepen die naar binnen varen wordt er tijdelijk een deel opzij gevaren zodat er een opening ontstaat. Maar blijkbaar mist Abbekerk deze opening:

We kwamen ’s nachts aan in Colombo. We voeren blijkbaar de anti onderzeeboot netten in en ik zag vuurpijlen uit het water omhoog schieten om ons te verlichten zodat de kust batterijen ons konden beschieten mochten we de vijand zijn. Gelukkig schoten ze niet.
Nigel Wooldridge, 10 y/o passenger